Κωνσταντίνος Ζέρβας: Η μνήμη, το παρόν και το μέλλον της Θεσσαλονίκης
Κωνσταντίνος Ζέρβας
«Η μνήμη, το παρόν και το μέλλον της Θεσσαλονίκης»
Δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Με αφορμή την πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονίκη ανοίγει ξανά ο δημόσιος διάλογος που αγγίζει την ιστορική της κληρονομιά, την αξιοποίηση του δημόσιου χώρου και παράλληλα την προοπτική εξέλιξης της πόλης μέσα από μικρά και μεγάλα έργα υποδομής.
Η Θεσσαλονίκη είναι πόλη με 23 αιώνες αδιάλειπτης αστικής ιστορίας, χαρακτηριστικό που την κατατάσσει αυτομάτως σε ένα μικρό σύνολο πόλεων με παρόμοιο αποτύπωμα. Αυτό το ιστορικό φορτίο συνιστά αναμφίβολα πλούτο για την ίδια την πόλη και ταυτόχρονα πρόκληση για την εξέλιξή της. Καλούμαστε σε έναν πεπερασμένο χώρο και σε συνθήκες αυξημένων και πολλές φορές πιεστικών αναγκών να βρούμε σημείο ισορροπίας. Είναι πολλά τα παραδείγματα στην πόλη μας: μετρό (σταθμός Βενιζέλου, Αγίας Σοφίας), πλατεία Διοικητηρίου κ.ά.
Ο σεβασμός της ιστορικής κληρονομιάς, των αρχαιολογικών και των αρχιτεκτονικών μνημείων, των τόπων μαρτυρίου και μνήμης είναι δεδομένος και δεν τίθεται επ’ ουδενί σε αμφισβήτηση.
Η ιστορία της πλατείας Ελευθερίας ως τόπου μαρτυρίου της εβραϊκής κοινότητας Θεσσαλονίκης, της «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων», που αποτέλεσε τόπο ακμής αλλά και τόπο δράματος για τον εβραϊκό ελληνισμό, θα πάρει τη μορφή που της αξίζει με αυτονόητη την κεντρική θέση σε αυτήν του Μνημείου Ολοκαυτώματος. Αυτή η δέσμευση ήταν πάντοτε και παραμένει ενεργή.
Για όσους δεν το γνωρίζουν, το «Μαύρο Σάββατο» της 11ης Ιουλίου 1942 9.000 Εβραίοι, άνδρες ηλικίας 18-45 ετών, υπέστησαν δημόσιο εξευτελισμό στην πλατεία Ελευθερίας και στις 15 Μαρτίου 1943 συγκεντρώθηκαν εκεί 2.400 Θεσσαλονικείς Εβραίοι και με τρένο στάλθηκαν στη μακρινή Πολωνία. Ένα τρένο του θανάτου με επιβάτες που δεν γνώριζαν πού οδηγούνταν, που δεν γνώριζαν ότι δεν είχαν επιστροφή. Σήμερα, 79 χρόνια μετά, είναι ηθικό μας χρέος η μνήμη αυτή να μείνει άσβεστη. Αυτό το τεράστιο ιστορικό και ηθικό φορτίο δεν παραγράφεται και δεν απομειώνεται.
Λίγες εκατοντάδες μέτρα μακριά από την πλατεία, στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, προγραμματίζεται το Μουσείο Ολοκαυτώματος – όπου επίσης έχουμε συμβάλει τα μέγιστα, ώστε το έργο να προχωρήσει με γρήγορους ρυθμούς, προσπερνώντας δυσεπίλυτα προβλήματα που το είχαν καθηλώσει. Συγκεκριμένα, το 2021 προσφέραμε ως δήμος Θεσσαλονίκης περίπου 11 στρέμματα γης στα αρχικά μόλις 3 στρέμματα, επιλύοντας οριστικά τα προβλήματα χωροθέτησης, πρόσβασης και κατασκευής του.
Επανερχόμενοι στο παρόν και με γνώμονα την εξυπηρέτηση παράλληλα των αναγκών της πόλης, έχουμε δρομολογήσει τη διερεύνηση της διπλής αξιοποίησης της πλατείας με την κατασκευή ενός υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων με στόχο τη δημιουργία μίας ακόμα κρίσιμης και χρήσιμης υποδομής στο κέντρο της πόλης.
Η Θεσσαλονίκη, λόγω της απουσίας πολλών και αξιόπιστων μέσων μαζικής μεταφοράς και της συγκέντρωσης πολλών χρήσεων στο ιστορικό της κέντρο, εμφανίζει οξέα προβλήματα κινητικότητας και στάθμευσης.
Η προσπάθειά μας αυτή δεν είναι ούτε πρωτάκουστη –πολλές διοικήσεις και δημοτικοί σύμβουλοι κατά το πρόσφατο παρελθόν την έχουν υποστηρίξει‒ ούτε αιφνιδιαστική, καθώς αποτελούσε προεκλογική δέσμευση, και τέλος δεν είναι ξένη ως επιλογή, καθώς όλες οι ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις την έχουν υιοθετήσει, αξιοποιώντας πολλούς περισσότερους διαθέσιμους χώρους εντός του αστικού ιστού για ανάλογες υποδομές. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως και στο μεγάλο πρότζεκτ ανάπλασης της ΔΕΘ προβλέπεται υπόγειος σταθμός αυτοκινήτων.
Ως διοίκηση, το 2019 παραλάβαμε ένα εγκαταλειμμένο σκάμμα με λαμαρίνες, λόγω αδυναμίας του αναδόχου να ολοκληρώσει την επιφανειακή ανάπλαση, όπως είχε αποφασιστεί το 2018. Για την υλοποίηση του συγκεκριμένου υπόγειου σταθμού, δε, ενεργήσαμε τάχιστα. Σε ένα επί της ουσίας τελματωμένο έργο, στο πλαίσιο της διερεύνησης της δυνατότητας μέγιστης αξιοποίησης, έχουμε αναθέσει ήδη σε εξειδικευμένη μελετητική εταιρεία την ωρίμανση τόσο των μελετών όσο και της διαγωνιστικής διαδικασίας, έχοντας ολοκληρώσει όλες τις πρόδρομες διαδικασίες (αρχαιολογική ανασκαφή, αποτύπωση και κατάχωση).
Σε περίπτωση που, κατόπιν όλων των παραπάνω ενεργειών, η κατασκευή υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων αποδειχθεί αδύνατη ή μη βιώσιμη, θα προχωρήσουμε μόνο στην επιφανειακή διαμόρφωση της πλατείας ως πάρκου μνήμης και αναψυχής. Δέσμευσή μας είναι η απόφαση αυτή να ληφθεί εντός του πρώτου εξαμήνου του 2022.
Η σημερινή διαμόρφωση της πλατείας συνιστά προσωρινή λύση αξιοποίησης έως ότου τελεσφορήσουν οι διερευνητικές προσπάθειες. Ωφελεί αφενός την εμπορική αγορά της πόλης, επισκέπτες και επαγγελματίες, προσθέτοντας έναν μεγάλο αριθμό θέσεων στάθμευσης, αφετέρου δε τους μόνιμους κατοίκους του κέντρου, καθώς αποδίδονται σε αυτούς ισάριθμες θέσεις προς εξυπηρέτηση των δικών τους αναγκών.
Από τις 23/12/2021, που παραχωρήθηκε προς χρήση, περίπου 2.000 οχήματα εξυπηρετούνται καθημερινά, ανακουφίζοντας ένα κεντρικό σημείο της πόλης από το μέγιστο πρόβλημα της στάθμευσης σε μια περίοδο που, λόγω της πανδημίας, η πλειοψηφία των κατοίκων δεν εμπιστεύεται τα λεωφορεία και επιλέγει το αυτοκίνητο.
Ο δρόμος που καλούμαστε να ακολουθήσουμε είναι ενδεχομένως δυσκολότερος, καθώς στοχεύουμε στη δημιουργία υποδομών σε ένα περιβάλλον αντιτιθέμενων προσεγγίσεων, υψηλής κοινωνικής πίεσης και χρονοβόρων διαδικασιών, είναι όμως ο πλέον αποδοτικός.
Για εμάς δεν τίθεται το ψευδεπίγραφο δίλημμα «υποδομές ή σεβασμός ιστορικής κληρονομιάς». Η τεχνολογική και κατασκευαστική εξέλιξη μπορεί να δώσει λύσεις σε πολύ δυσκολότερα εγχειρήματα. Το δίλημμα για τη Θεσσαλονίκη είναι διαφορετικό: «Μπορεί επιτέλους η πόλη να προχωρήσει, να αφήσει πίσω της ρηχούς διχασμούς και μέσα από ένα σύνολο παρεμβάσεων και έργων υποδομής να βρει τη θέση της στο μέλλον»; Σε αυτό το ερώτημα η δική μας κατάφαση είναι δεδομένη.
Πηγή: LIFO
